Dopiero ekonomiczne określenie skali zagrożeń cyfrowych rewolucji dla ładu społecznego przekona rządzących do rozpoczęcia zmian paradygmatów ustroju życia publicznego.

Gospodarka na sterydach

Dwadzieścia lat temu zostałem zaproszony do refleksji o znaczeniu edukacji dla rozwoju w   gospodarce opartej na wiedzy. Rozważając znaczenie dziedzictwa wartości dla innowacji gospodarczych, szukaliśmy źródeł dynamiki solidarnego rozwoju wiedzy w kulturze pamięci.

Dziś widzę, że szukając metod samokształcenia w solidarności międzypokoleniowej nie doceniliśmy znaczenia dynamiki maszynowego rozwoju wiedzy [1]. Procesu już tak zmieniającego relacje gospodarcze i społeczne, że dla przeciwdziałania ich negatywnym skutkom konieczna staje się gruntowna reforma systemu edukacji.

Przełomową innowacją technologiczną dynamizującą proces zmian jest wprowadzenie uczenia głębokiego[2] do doskonalenia algorytmów sztucznej inteligencji [3]. Eksperci cyfrowej gospodarki diagnozują, że w trwającym od 75 lat procesie rozwoju cyfrowego przetwarzania informacji, dopiero wprowadzenie tej metody rozpoczęło proces zasadniczych zmian relacji gospodarczych.

Pierwszym fundamentalnym ekonomicznie skutkiem trwających zmian będzie zastąpienie zasady samoregulacji rywalizacji gospodarczej (publicystycznie: niewidzialna ręka rynku) zasadą centralizacji zarządzania gospodarczego (publicystycznie: zwycięzca bierze wszystko). Co bez państwowej interwencji [4] prowadzić będzie do synergii negatywnych skutków narastającego rozwarstwienia majątkowego i masowego bezrobocia (publicystycznie: praca ludzi biednych jest coraz mniej potrzebna ludziom bogatym).

Tak poważne zagrożenia dla wolności opartej od wieków na rozproszeniu własności i równości w dostępie do zasobów gospodarczych, wymaga pogłębionej refleksji i prognozy edukacyjnej. W tym poszukiwania sposobów na cyfrową humanizację gospodarowania, pod czym rozumiem wykorzystywanie cyfrowych wynalazków do ułatwiania człowiekowi godnego bycia z drugim człowiekiem.

Drugi ekonomiczny skutek dynamiki cyfrowych zmian zależy zatem od naszych politycznych przesądzeń ukierunkowania narodowej strategii rozwoju. Jeżeli, zgodnie z postulatami przedstawionymi w moich wcześniejszych tekstach i wystąpieniach, nastąpi rozpoczęcie procesu cyfrowej humanizacji gospodarowania poprzez wprowadzenie paradygmatu samokształcenia w rodzinie do fundamentów systemu edukacji, będziemy mogli oczekiwać pozytywnego dla wolności powiązania Czwartej i Piątej rewolucji technologicznej w jeden proces Rewolucji gospodarczej.

 

Stulecie ewolucji wiedzy

Objęcie łączną perspektywą trwającej Czwartej rewolucji technologicznej i spodziewanej Piątej rewolucji technologicznej jako dwóch faz Rewolucji gospodarczej, ukazuje całe stulecie cyfrowej modernizacji gospodarowania jako okres stulecia ewolucji wiedzy. Na rysunku 1 przedstawiam zmiany rozkład trzech różnych rodzajów rozwoju wiedzy przy założeniu uznania solidarnego rozwoju wiedzy za paradygmat polityk społecznych [5].

Rys. 1. Dwie fazy rewolucji gospodarczej w stuleciu ewolucji wiedzy. Przewidywane zmiany udziału każdego z trzech sposobów uczenia w łącznym poziomie rozwoju wiedzy. Opracowanie własne Andrzej Madej.   

Oczekiwane ukierunkowanie procesu cyfrowej modernizacji na humanizację gospodarowania, pozwala na przedstawienie na rysunku 1 nie tylko trwającego obecnie kluczowego momentu technologicznej Rewolucji sztucznej inteligencji. Na rysunku przedstawiam również spodziewany za kilkanaście lat moment technologicznej Rewolucji udomowiena pracy [6], która powinna owocować nowymi obyczajami[7], instytucjami i politykami społecznymi.   

Należy się przy tym spodziewać, że oczekiwana integracja uczenia się przez całe życie zgodnie z potrzebami udomawiania pracy i paradygmatem samokształcenia w rodzinie prowadzić będzie do integracji edukacji szkolnej i domowej. A zatem następować będzie integracja tych dwóch form rozwoju wiedzy.  

Oczekiwany proces cyfryzacji w tym oba te momenty, zmienią dynamikę rozkładu trzech form rozwoju wiedzy szkolnej, solidarnej i maszynowej w zwiększającej się sumie wiedzy potrzebnej do gospodarowania. Oczekiwane dla roku 2050 zrównoważanie udziału rozwoju wiedzy solidarnej i maszynowej (po 40 %) z relatywnie malejącym udziałem znaczenia wiedzy pozyskiwanej w szkole (20%) ale i z rosnącym udziałem edukacji zintegrowanej, jest oczywiście zaledwie moim publicystycznym życzeniem a nie ekonomiczną prognozą.

Dla sformułowania wiarygodnej prognozy trzeba by było zacząć od rozpatrzenia kulturowych potencjałów i politycznych możliwości wprowadzenia samokształcenia w rodzinie do fundamentów zintegrowanego systemu edukacji w znaczących europejskich krajach. W tym rozważyć metodami pedagogiki porównawczej, na ile realnym jest wykorzystanie właściwych dla polskiej tradycji wartości samokształcenia w rodzinach do kierunkowania przemian kulturowych w Europie narodów bez granic.

Wcześniej jednak należy osadzić realność prezentowanych oczekiwań w edukacyjnej perspektywie miar zachodzących zdarzeń. Czyli opisać charakter potrzeb i rozważyć racjonalność motywacji organizatorów i uczestników obu faz rewolucji gospodarczej.

 

Rewolucja gospodarcza

Wskazane na rysunku 1 momenty przełomów gospodarczych we wprowadzaniu innowacji technologicznych (zamiennie określanych: Czwarta rewolucja technologiczna, Rewolucja sztucznej inteligencji) i innowacji edukacyjnych (zamiennie określanych: Piąta rewolucja technologiczna, Rewolucja solidarności pracy), są oznaczone symbolicznie niebieskimi prostokątami zawierającymi symbole strzałki i chmury. Odpowiednio dla wcześniejszej w czasie Czwartej rewolucji technologicznej, jest to jedna popielata chmura danych a dla Piątej rewolucji technologicznej, są to dwie zielone chmury danych.

W rysunku 2 symbole te są dodatkowo zestawione z symbolami oznaczającymi wątpliwości (znak zapytania w kole) oraz rozwiązanie (znak wykrzyknika w kole). Dla Czwartej rewolucji technologicznej jest to jedna chmura danych zestawiona przez instytucję tworzącą algorytm do analizy sieci neuronowej, dla Piątej rewolucji technologicznej są to dwie chmury danych zestawiane przez instytucję współtwórców repozytorium pamięci (pierwsza chmura) i bibliotekę podręczników (druga chmura).  

Rys. 2. Rewolucja gospodarcza. Schematy powiązań (niebieskie prostokąty) w kluczowych metodach maszynowego i solidarnego rozwoju wiedzy. Opracowanie własne Andrzej Madej.   

Pozioma strzałka w graficznym ujęciu Czwartej rewolucji technologicznej (na rysunku niebieski lewy prostokąt) oznacza algorytm (algorytm doskonalony dzięki uczeniu głębokiemu), który będziemy wykorzystywać dla konkretnego działania (wykrzyknik) odpowiednio do potrzeb i możliwości (pytajnik), udoskonalony dzięki zestawieniu milionów przykładów w cyfrowej chmurze danych. Pozioma strzałka w graficznym ujęciu Piątej rewolucji technologicznej (na rysunku niebieski prawy prostokąt) oznacza podręcznik (podręcznik zestawiający konspekty jednostkowych zajęć edukacyjnych domowej pracy solidarnej doskonalony dzięki uczeniu wspólnotowemu), który będziemy wykorzystywać do pedagogicznego zaciekawiania (pytajnik) poprzez domową edukację, doskonalony w cyfrowej chmurze wirtualnych podręczników (prawa chmura) na podstawie zdarzeń zebranych wcześniej w cyfrowej chmurze repozytoriów pamięci (lewa chmura),  dzięki pracy dla solidarnego rozwojowi wiedzy.

 

W kręgu myśli strategicznej

Przedstawione na dwóch rysunkach procesy zmian są oparte na autorskich obserwacjach i intuicjach. Dla zweryfikowania ich prawidłowości i użyteczności, na początek koniecznym byłoby zestawienie wyjściowych hipotez i poddanie ich analizie badawczej.

Proponuję by pierwsze pięć zagadnień badawczych dotyczyło: bezrobocia, infrastruktury, pracy, dobroczynności i edukacji, odpowiednio do przedstawionych poniżej roboczych hipotez.

  1. Rewolucja SI prowadzi do globalnej koncentracji własności i centralizacji zarządzania w coraz większej ilości elementów infrastruktury gospodarczej.
  2. Rewolucja SI prowadzi w państwach peryferyjnych wobec głównych ośrodków zmian USA i Chin do zmniejszenia potrzeb pracy komercyjnej o około 50 %.
  3. Rewolucja SI prowadzi do ułatwiania możliwości wykonywania pracy dobroczynnej i komercyjnej w miejscach zamieszkania wykonawców.
  4. Rewolucja SI pozwala na skoncentrowanie strategii wzrostu dobrostanu społecznego na ułatwianiu samodzielność gospodarstw domowych w zaspokajaniu potrzeb własnych i wspólnot samorządowych.
  5. Rewolucja SI pozwala na wybór przez rodziców ofert placówek szkolnych odpowiednio do przyjętej przez nich aksjologii domowej edukacji pracy solidarnej.

Ewentualne potwierdzenie opinii o znaczeniu Rewolucji SI jako początku Rewolucji gospodarczej, powinno stać się podstawą dla opracowania przez ekonomistów raportu o charakterze, szansach i zagrożeniach zmian dla powszechnego i sprawiedliwego wykorzystania nowoczesnych technologii.

Raportu, który rząd mógłby wykorzystać do ukierunkowania narodowej strategii rozwoju. Tak by cyfrowa modernizacja ustroju i polityk publicznych mogła zapobiec katastrofie społecznej wynikającej z zagrożenia synergicznie narastających nierówności.

 

[1] Przez kategorię maszynowy rozwój wiedzy nawiązuję do utrwalonej w literaturze kategorii „uczenia maszynowego” , jako sposobu doskonalenia się algorytmów dzięki doświadczeniom (ekspozycji na dane).

[2] Przez głębokie uczenie rozumiem metodę doskonalenia algorytmów sztucznej inteligencji, które poprawiają się automatycznie dzięki analizie ogromnej liczby danych w sieciach neuronowych.

[3] Pisałem o tym w tekście Tsunami sztucznej inteligencji

[4] Przez pojęcie państwo rozumiem za Feliksem Konecznym zjednoczenie rządzących i rządzonych dzięki administracji.

[5] Postulowałem to w Petycji z 31 grudnia 2020 roku życzliwie przyjętej przez Ministra Funduszy i Polityk Regionalnych.   

 https://si.neon24.org/post/159593,strategia-solidarnosci-miedzypokoleniowej

https://www.viavistula.eu/2021-01-27-odpowiedz-minister-funduszy-i-polityk-regionalnych/

[6] Przez udomowienie pracy rozumiem wykorzystywanie nowoczesnych technologii dla domowej pracy solidarnej w bezpośrednim zaspokajaniu potrzeb własnych i swoich bliskich oraz dla zdalnego wykonywania pracy komercyjnej. Więcej https://si.neon24.org/post/163548,edukacja-dla-samorzadnosci

[7] Można się spodziewać że jednym ze nowych obyczajów będzie wzrost udziału osób dorosłych (rodziców, dziadków, opiekunów i innych zainteresowanych taką formą pracy) w zadaniach realizowanych przez szkoły.